Sommige mensen denken dat de B in het Oisterwijkse B-team staat voor het Bomenteam. Dat is maar voor een deel waar, het staat voor Biodiversiteitsteam. Biodiversiteit is de soortenrijkdom van planten en dieren en de diversiteit aan ecosystemen. Maar bomen zijn wel uitermate belangrijk voor de biodiversiteit, het zijn op zich kleine ecosystemen die voedsel, leefruimte, bescherming en nestgelegenheid bieden aan insecten, vogels, kleine zoogdieren en korstmossen. Ze zijn ook beeld- en sfeerbepalend voor ons mensen. En ze dragen bij aan het verminderen van hittestress (verkoeling) in een versteende omgeving. Bomen zijn het dus absoluut waard om te beschermen.
We leven in tijden van een biodiversiteitscrisis. Het biodiversiteitspanel van de Verenigde Naties (IPBES) becijfert dat er van de 8 miljoen bekende planten- en diersoorten een miljoen op uitsterven staan. Nog nooit is de geschiedenis van de mensheid is het, door menselijk toedoen, zo slecht gesteld met de biodiversiteit. En in Nederland is het nog erger door de stikstofcrisis.
Bovendien leven we in een wereldwijde klimaatcrisis, ook in Nederland. De recente KNMI klimaatscenario’s, gebaseerd op de cijfers van het klimaatpanel van de Verenigde Naties (IPPC), liegen er niet om. We gaan ook in Nederland heel veel last van deze klimaatcrisis krijgen in de vorm van extreem weer. Met zomerse uitschieters van 50 graden Celsius. Bomen spelen een belangrijke rol bij het reguleren van het klimaat, omdat ze kooldioxide (CO2) uit de lucht opnemen en er zuurstof aan afgeven. Ze fungeren als koolstofputten en zijn een waardevol middel om de opwarming van de aarde te beperken. Maar het duurt zo’n 30 jaar (in menselijke termen: een generatie) voordat een boom netto bijdraagt aan het tegengaan van de klimaatverandering.
Dus zeker oude bomen moeten we koesteren. Vaak wordt er gesproken over natuurcompensatie als we oude bomen kappen en vervangen door jonge bomen. Een – in termen van zowel biodiversiteit als klimaat – erg misleidende term. Is er voldoende aandacht voor het belang van oude bomen in Oisterwijk? Bij het B-team in ieder geval wel.
De mens is helaas in staat en bereid alles aan de kant te zetten voor haar onbeheersbare groeidriften. De mens is in feite dus ook de grootste bedreiging voor de noodzakelijk biodiversiteit.
Wat is en doet het B-team?
Het Biodiversiteitsteam Oisterwijk is een vereniging van betrokken inwoners die hun deskundigheid inzetten voor behoud en uitbreiding van de biodiversiteit. Dit doen we o.a., door voorlichting te geven, gevraagd en ongevraagd advies aan inwoners, bedrijven, verenigingen en gemeente en het organiseren van of deelnemen aan activiteiten die bijdragen aan meer biodiversiteit in onze gemeente. Ons doel is een zo groot mogelijke soortenrijkdom van planten en dieren en een waardevol natuur- en cultuurlandschap in de gemeente Oisterwijk.
Hoe werkt het B-team?
Het B-team komt regelmatig bij elkaar in Tiliander en bespreekt daar alle voorkomende activiteiten waar Biodiversiteit, binnen de gemeente, een rol speelt. Dat kan b.v. zijn advisering over herinrichting van een wijk of park of over een te verlenen of verleende kapvergunning door de gemeente Oisterwijk.
De Groene Kaart!
De gemeente Oisterwijk heeft een Groene Kaart vastgesteld waarop alle waardevolle bomen staan vermeld, die op die manier de noodzakelijke bescherming krijgen. Het beleid is zelfs verankerd in de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) Hierin wordt een onderscheid gemaakt tussen bomen die binnen en buiten de bebouwde kom staan. In de beleidskaders is ook opgenomen de afstanden die bomen moeten hebben t.o.v. het object waarbij ze geplant worden en de hoeveelheid m3 groeiruimte die ze moeten hebben per boomgrootte. Dit is belangrijk om te kunnen adviseren en beoordelen welke bomen waar geplant en/of verwijderd kunnen worden. Hierover vindt regelmatig overleg plaats tussen het B-team en de gemeente.
Hoeveel CO2 nemen bomen op?
De opslag van CO2 in bomen is tijdelijk. Als de boom stopt met groeien, neemt hij geen extra CO2 meer op in de stam. Dan haalt de boom nog steeds wel CO2 uit de lucht en maakt er extra zuurstof van. Als de bomen afsterven, komt de CO2 weer vrij in de lucht door rotting of verbranding. Daarom is het belangrijk dat bomen op plaatsen staan en blijven staan, waar ze lang door kunnen groeien. Bomen vervangen door nieuwe bomen is dan ook niet direct beter voor het klimaat.
Hoeveel CO2 een boom precies opslaat, is lastig te zeggen. Dat verschilt per soort en hangt af van de leeftijd van de boom en van de standplaats. Een snelgroeiende boom slaat veel op, maar wordt misschien niet zo oud. Een langzaam groeiende boom die heel oud wordt, houdt de CO2 langer vast. Gemiddeld kunnen we voor een volwassen boom uitgaan van zo’n 22 kg CO2 per boom, per jaar.
De juiste boom op de juiste plaats.
De beste keuze is die voor een boomsoort die in de omgeving past. Daarvoor kan het beste gekeken worden naar de grondsoort, de beschikbare ruimte (zowel boven- als ook onder de grond) en het noodzakelijke onderhoud! Als er takken van de bomen gehaald worden betekent dat, dat de boom minder CO2 op kan slaan, dus is de beste keuze een boom waaraan weinig gedaan hoeft te worden. Grote bladeren en brede bladerkronen zetten veel meer CO2 om in zuurstof dan kleine bomen.
Welke bomen nemen het meeste CO2 op?
Op basis van onderzoek van de Amerikaanse NGO Eartheasy hebben we boomsoorten die goed CO2 opvangen op een rij gezet.
Enkele boomsoorten die CO2 goed opvangen zijn:
De tulpenboom doet het goed in steden, hij vangt veel CO2 op.
De zilveresdoorn vangt veel CO2 op, en is populair bij bijen en andere insecten.
De eik is aangepast aan allerlei omgevingen. Een veelzijdige boom, die ook goed is voor allerlei dieren, van eekhoorntjes tot vogels.
Dennen slaan van alle naaldbomen de meeste CO2 op. Daarnaast hebben naaldbomen weinig bladuitval, en dus geen rotte bladeren.
Een voorbeeld!
Laten we uitgaan van een beuk van een eeuw oud, want geen boom is hetzelfde. Deze beuk heeft een kroondoorsnede van circa twaalf meter en heeft 600.000 bladeren. Door de ruimte tussen de bladeren ontstaat een gebied voor de zuivering van lucht van circa 15.000 vierkante meter. Op een zonnige dag maakt zo’n beuk 9.400 liter (of achttien kilo) koolstofdioxide onschadelijk. Per jaar is dat 6.570 kilo CO2. Als deze boom gekapt zou worden, moeten er minstens tweeduizend jonge bomen worden aangeplant ter zuivering van eenzelfde hoeveelheid verontreinigde lucht.
Harm Horlings
B-team Oisterwijk
