Houdingen tegenover de natuur (3)

MODERNE VISIE EN HOUDING T.O.V. DE WERKELIJKHEID

We zullen naar een modernere visie op de werkelijkheid moeten. Niet meer die egocentrische houding van ‘niet-inmenging in mijn zaken’ en ‘vrijheid van zelfbeschikking’ over mijn natuurlijke omgeving, die zgn. onthechte vrijheid, het scheidingsdenken. Dat egoïstische scheidingsdenken leidt er namelijk toe dat de natuurlijke omgeving gezien wordt als een ding, dat je dus mag afbreken en verkopen om er wat aan te verdienen. Nee, we moeten naar een verbondenheidsdenken, een solidariteitsdenken, omdat het milieu in de anorganische materie óók de gestolde mogelijkheid tot nieuw leven bevat, zegt Koo van der Wal (hoogleraar wijsbegeerte aan de Universiteit van Amsterdam en Rotterdam). Hoe je ons natuurlijk milieu wenst te zien, zegt hij, zo ga je je ook gedragen tegenover het milieu. Jouw visie op de natuurlijke wereld bepaalt jouw gedrag tegenover die natuurlijke wereld. We hebben het dan over je houding t.o.v. het  ons omringende natuurlijke milieu.

WERELDBEELD EN MENSBEELD
Zo’n houding bevat dus ons wereldbeeld en ons mensbeeld, onze visie op wat de wereld voor een ding is en wie de mens is die op die wereld rondloopt. Maar óók zit er de vraag in hoe ik als mens me in die wereld heb te gedragen om zo met zijn allen te kunnen overleven. En daarmee komt dus de ethiek, komen de morele normen over ons gedrag t.o.v. de natuur en t.o.v. onze nakomelingen om de hoek kijken. Voelen we ons ook verantwoordelijk voor de leefwereld van onze kleinkinderen?

ZES MOGELIJKE HOUDINGEN TEGENOVER DE NATUUR
De milieufilosoof Wim Zweers  noemt zes mogelijke houdingen die we kunnen aannemen tegenover de natuur, te weten:

1)De mens als despoot 2)De mens als verlichte heerser 3)De mens als rentmeester 4)De mens als partner 5)De mens als participant ofwel deelhebber aan het grotere geheel van de natuur 6)De mens met het besef van eenheid ofwel één-zijn met de natuur.

In de eerste drie grondhoudingen staat de mens centraal (antropocentrisme), terwijl het milieu (ecocentrisme) de boventoon voert in de laatste drie grondhoudingen.

OMSLAGPUNT
Het omslagpunt ligt bij de houding van rentmeesterschap. Dit is een houding waarbij ook een waarde buiten de mens bestaat, namelijk de waarde die de natuur op zichzelf heeft en daarmee ook voor ons. In deze houding van ecocentrisme  zegt men dat de mens in waarde niet ondergeschikt en niet bovengeschikt is aan de natuurlijke omgeving, maar dat ze gelijkwaardig zijn aan elkaar.

Hans Pijnaker
(wordt vervolgd)

Scroll naar boven