MINDER STIKSTOF (1)

In het tijdschrift VOGELS ( Winter 05/2022) openden twee auteurs, Jeanet van
Zoelen en Arjan Berben, hun verhaal met de alarmerende titel: Waarom minder
stikstof bittere noodzaak is”.  Het kabinet, vertellen ze, wil de
hoeveelheid stikstof die terechtkomt in de natuur verminderen. Al worstelt het
met de vraag hoe, waar en wanneer dat moet. Dát het moet is duidelijk, want de
problemen die door teveel stikstof worden veroorzaakt zijn te ernstig.

Stikstof, leggen ze uit, is een gas dat als zuurstof overal in de lucht om
ons heen aanwezig is en dat we de hele dag in- en uitademen, luchtstikstof heet
dat. In de lucht zit ongeveer 78% stikstof en 21 % zuurstof. Wij mensen kunnen
daar op leven, maar planten niet. Die moeten het hebben van
stikstofverbindingen uit de grond, neergeslagen door de regen.

En in de grond zitten dan gelukkig weer bodembacteriën die de sterke
luchtstikstof goed kunnen omzetten in een andere stikstofverbinding, namelijk
ammoniak, een meststof voor planten. Stikstofdeeltjes in de lucht, afkomstig
uit de uitlaatgassen van auto’s, vliegtuigen en fabrieken, kunnen zich ook
binden aan zuurstofdeeltjes of aan waterstofdeeltjes waardoor er weer nieuwe
reactieve stoffen ontstaan, zoals stikstofoxiden. Een teveel daarvan doet de
grond verzuren.

En dan is er ook nog de stikstofverbinding ammoniak, afkomstig uit
uitwerpselen van dieren, zoals vee. Een teveel daarvan leidt tot overbemesting.
De uiteindelijke hoeveelheid stikstof in de bodem en in het water noemen we de
stikstofdepositie. En die mag dus niet te groot worden.

Wat zijn de gevolgen van teveel stikstof voor de natuur en voor de mens?

Een probleem voor de natuur is dat  waar er teveel stikstof in de bodem
en het water komt, de grond zuurder wordt. Dat zuur doet stoffen zoals calcium
oplossen en verdwijnen uit de bodem. Gevolg daarvan is dat allerlei vogels via
hun voedsel nu te weinig calcium binnen krijgen waardoor de eierschalen te dun
worden wat leidt tot botgroei-problemen en brekende pootjes en vleugels bij
jonge vogels. Daarnaast gaan er veel insecten dood omdat ze te weinig calcium
vinden om sterke schildjes te maken. Ook huisjesslakken en pissebedden
verdwijnen zo van het toneel. Beide auteurs constateren dat het hele ecosysteem
op de Veluwe daardoor op instorten staat.

Een ander probleem voor de natuur is dat door teveel stikstof bepaalde
planten zoals brandnetels, bramen en grassen zo hard groeien dat ze de
bloeiende planten verdringen inclusief de bijbehorende insecten. Hierdoor wordt
de biodiversiteit , de verscheidenheid aan plantensoorten, aangetast, waardoor
overgevoeligheid ontstaat voor verspreiding van plantenziekten, zoals ook bij
monoculturen het geval is.

Nog een verlies voor de natuur, constateren ze,  is het feit dat bij
planten die wél overleven in een omgeving met teveel stikstof de samenstelling
van de voedingstoffen in hun bladeren verandert. De insecten die deze bladeren
eten verzwakken daardoor en bevatten zelf ook weer minder goede voedingsstoffen
voor de volgende diersoort: de insecteneters, zoals de mees. En daar heeft de
sperwer weer last van, want die eet graag mezen. En zo raakt de hele
voedselketen verstoord.

Op onze Campina zal het niet veel anders zijn.. Ook daar allerlei
woekergewassen, verzuurde bodem, calciumverlies, verdwijnen van planten en
insecten en het uiteindelijk instorten van het ecosysteem. Dit is niet goed
voor onze toeristenindustrie, toch een belangrijke inkomstenbron voor
Oisterwijk.

En dan hebben we het nog niet eens over de gevolgen van overmatige
hoeveelheden stikstofverbindingen voor de mens. De Gezondheidsraad, vertellen
de auteurs, constateerde dat de toenemende luchtverontreiniging, een combinatie
van fijnstof en stikstofoxide, een van de belangrijkste risicofactoren is voor
de gezondheid van de mens. Schattingen van het aantal doden door ziekten aan de
luchtwegen en longen door deze luchtverontreiniging liggen rond de 12.000 per
jaar. Een forse aantasting van de volksgezondheid, lijkt mij zo.

Genoeg redenen dus om de stikstofdepositie, ook hier lokaal, drastisch te
verminderen.

Hans Pijnaker

(wordt vervolgd)

Scroll naar boven