Reactie op de Woonzorgvisie Gemeente Oisterwijk 2022-2027
De Woonzorgvisie Gemeente Oisterwijk 2022-2027 ziet niet 1 Parel in ’t Groen maar 4 parels. Doordat onze kernen omringd zijn door prachtige natuur.
: “Onze inwoners zijn trots op hun mooie woonomgeving. De ruime woningen, een uitgebreid voorzieningenniveau, gezellige horeca, een hecht verenigingsleven, nabijheid van veel werkgelegenheid en de stedelijke voorzieningen van Tilburg. En dat alles omringd door prachtige groene natuur: de Oisterwijkse Bossen en Vennen, Kampina en landgoederen zoals Nemerlaer en Landgoed de Rosep. Zelf vinden we dat we niet één, maar vier parels in het groen hebben; Oisterwijk, Moergestel, Haaren en Heukelom.”
Maar is die trots terecht? Want die ‘prachtige, groene natuur’ staat sterk onder druk. Er is wereldwijd, maar ook in Nederland (en ook in Oisterwijk) sprake van een biodiversiteitscrisis, zegt de landelijke Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur.[1] Zoals ook de Kadernota Groen 2012-2021 al in 2012 in 2012 aangeeft.[2]
De Woonzorgvisie wil het landschap als basis nemen en ‘natuurinclusief bouwen’, om een goede balans tussen wonen en groen te realiseren. Maar centraal in het begrip ‘natuurinclusief bouwen’ staat het versterken van de biodiversiteit en in de woonzorgvisievisie valt het woord biodiversiteit nergens.[3] De Woonzorgvisie staat, zo stelt zij, niet op zichzelf. Er zijn er veel raakvlakken met andere beleidsdomeinen en bestaande visies. En er wordt gehouden met de relevante uitgangspunten van deze en andere beleidskaders. Hier wreekt zich het feit dat er geen actueel beleidskader voor biodiversiteit is.
Wat verstaat de Woonzorgvisie onder natuurinclusief bouwen?:
“De kenmerkende bosrijke omgeving van Oisterwijk is niet van nature ontstaan, maar door ingrepen van de mens (gerichte aanplanting en het stoppen met begrazing van heidevelden door schapen). Plekken die we nu als waardevolle natuurgebieden zien. Op sommige plekken zijn zeer gewilde woongebieden in het groen ontstaan, zoals de wijk Klompven. De komende jaren willen we opnieuw door menselijk ingrijpen aan de randen van onze dorpen een nieuwe parkachtige, groene omgeving creëren, in combinatie met nieuwbouw van woningen in verschillende prijssegmenten en woontypologieën. De ambitie is om bos, water en wonen met elkaar in balans te brengen, op een manier die past bij de historische ontwikkeling van Oisterwijk.”
Een parkachtige omgeving zoals we die zien bij het Klompven, is dat natuurinclusief? Heeft dat biodiversiteitswaarde? Ons inziens zou het opnemen van biodiversiteit en -criteria voordelen opleveren en het benoemen daarvan tot een betere woonzorgvisie leiden. En als we dan geen actueel beleidskader ‘biodiversiteit’ hebben, waar kunnen we dan van leren?
De Raad voor de Leefomgeving en infrastructuur pleit ervoor dat natuurinclusief bouwen moet bijdragen aan de minimumvereisten voor een gebied specifieke ‘basiskwaliteit natuur’. Precies waar de drie B-teams van Goirle, Hilvarenbeek en Oisterwijk om vragen, in hun pleidooi voor een beleid gericht op biodiversiteitsherstel uitgaande van het concept ‘basiskwaliteit natuur’, zoals dat ook ten grondslag ligt aan het landelijke ‘Deltaplan Biodiversiteitsherstel. Samen In actie voor een rijker Nederland’.[4] Basiskwaliteit natuur wordt daarbij gedefinieerd door een minimum niveau waar onze omgeving aan zou moeten voldoen om deze leefbaar te houden voor natuur en mens. “De Basiskwaliteit Natuur is op orde als de voor dat landschap karakteristieke en algemene soorten algemeen zijn en blijven.” (Vogelbescherming Nederland.[5]
Als ‘werkroute openbare ruimte’ formuleert het Deltaplan biodiversiteitsherstel de volgende doelen:
- Het vergroenen van de infrastructuur, waarbij alle projecten meer biodiversiteit achterlaten dan er aangetroffen werd;
- ‘Infranatuur’ integraal wordt meegenomen vanaf aanbesteding tot uitvoering;
- Het natuur-inclusief maken van alle bouw- en ontwikkelprojecten, waarbij aan natuurlijke oplossingen voor technische vraagstukken wordt gewerkt;
- projecten bijdragen aan de lokale biodiversiteit en een gezonde leefomgeving;
- Het integraal meenemen van meer biodiversiteit als doel in projecten rond klimaatadaptatie, woningbouw, infrastructuur en energietransitie;
- Het verkennen van biodiversiteit als deel van de oplossing in alle projecten in de openbare ruimte.
Of neem een voorbeeld aan de gemeente Amsterdam, die een Groenvisie 2050 heeft opgesteld dat een beeld schetst van Amsterdam als een groene stad en hoe die zich tussen nu en 2050 verder kan ontwikkelen. Zou mooi aansluiten bij het voornemen in het Oisterwijkse bestuursakkoord om een visie 2050 op te stellen. En die in mei 2018 een ‘Handboek Natuurinclusief Bouwen en Ontwerpen’ heeft uitgebracht. Met een 10 punten systeem, waarin de volgende aspecten bepalend zijn voor het aantal punten dat behaald kan worden:
- Prijs per eenheid
- Bijdrage aan de biodiversiteit
- Bijdrage aan duurzaamheid
- CO2 opslag
- Voorkomt het hittestress
- Bijdrage waterberging
- Belevingswaarde
Om in aanmerking te komen voor de tender dient een minimaal aantal van 30 punten te worden behaald. Een bovengrens van het aantal te behalen punten en maatregelen bestaat niet. Hoe meer hoe beter. [6]
In de Woonzorgvisie gaan we gewoon een parkachtige omgeving realiseren door menselijk ingrijpen. Zoals we dat in het verleden gedaan hebben op een manier die past bij de historische ontwikkeling van Oisterwijk. Maar resultaten uit het verleden, bieden geen garantie voor de toekomst. En onze toekomst vraagt om andere resultaten.
De gemeente Oisterwijk wil een Global Goals gemeente zijn. Mooi! De Woonzorgvisie refereert direct aan Global Goal 11 ‘duurzame steden en gemeenschappen’. Ambtelijk is in 2020 een inventarisatie ‘Oisterwijk als Global Goals gemeente’ uitgevoerd (helaas blijkbaar niet bekend bij de gemeenteraad). Hierin werd geconcludeerd dat de gemeente Oisterwijk “zich minder nadrukkelijk bezig houdt met Global Goal 15 ‘leven op het land’ (biodiversiteit) en daarvoor in de begroting geen doelstellingen zijn vastgesteld”. Aandacht voor biodiversiteit is dus niet gewaarborgd enkel en alleen omdat we uitgesproken hebben een Global Goals gemeente te willen zijn. Voor een daadwerkelijke Global Goals gemeente moeten we (willen) erkennen dat we ook andere bewoners hebben: planten en dieren in een verscheidenheid aan ecosystemen.
B-team Oisterwijk
[1] “Wereldwijd gaat de natuur in een zorgwekkend tempo achteruit. Dat geldt zeker ook voor Nederland. Van agrarische gebieden tot natuurgebieden, van binnenwateren tot stedelijke gebieden: overal lopen de natuurkwaliteit en de biodiversiteit terug. Dat is problematisch, want een vitale natuur is cruciaal voor het tegengaan van klimaatverandering en verduurzaming van de voedselvoorziening. Natuur in de directe leefomgeving is daarnaast essentieel voor de gezondheid en het welbevinden van mensen. Bovendien is een goede staat van de natuur van belang voor de beschikbaarheid van onder meer drinkwater, gezond voedsel en schone lucht. De natuur vormt een bestaansvoorwaarde voor de mens.” Natuurinclusief Nederland natuur overal en voor iedereen, Raad voor de Leefomgeving en infrastructuur, 23 maart 2022
[2]“De biodiversiteit loopt wereldwijd door uiteenlopende redenen terug. Ook op lokaal niveau kunnen we daar iets tegen doen.” Kadernota Groen 2012–2021 gemeente Oisterwijk.
[3] Zie bijvoorbeeld het Manifest Bouwen voor Natuur, dat op 10 maart 2021 is aangeboden aan de Tweede Kamer, met daarin de oproep van ontwikkelaars, banken en architecten om de grote hoeveelheden woningen die overheden de komende 10 jaar moeten bouwen zo te bouwen dat de natuur de ruimte krijgt.
[4] www.samenvoorbiodiversiteit.nl
[5] Het Deltaplan Biodiversiteit biedt de mogelijkheid om supporter of lid te worden. Het B-team heeft in haar vergadering van 17 juni 2019 besloten om supporter te worden van het Deltaplan Biodiversiteit. Nog beter zou natuurlijk zijn als de gemeente Oisterwijk lid van het Deltaplan Biodiversiteit zou worden.
[6] puntensysteem_voor_natuurinclusief_bouwen_2021 (1).pdf
