In zijn nu wel zeer actuele boek ‘Blijf de aarde trouw’ beschrijft de filosoof Henk Manschot hoe de filosoof Friedrich Nietzsche ( bekend van zijn waarschuwing voor een dreigend instorten van onze cultuur) in 1884 ook waarschuwde voor een grote ecologische ramp in de nabije toekomst. Nietzsche behoort tot de ‘grote filosofen’, vertelt Manschot, omdat hij aan het eind van de 19e eeuw al intuïtief voorvoelde dat er in de relatie tussen de mensen en de aarde iets fundamenteel mis moet zijn gegaan. Nietzsche constateerde toen al: ”De aarde is ziek en die ziekte heet mens.” Wanhopig en ook boos roept Nietzsche de mens op:” Blijf de aarde trouw.”
Manschot wijst ons daarbij op Nietzsches boek ‘Aldus sprak Zarathoestra’ waarin we de geboorte meemaken van wat we nu ecologische bewustwording noemen. Nietzsche ging de mens bevragen op diens ‘natuuronvriendelijkheid’, op zijn houding en verantwoordelijkheidsgevoel t.o.v. de natuur. Hij zegt dat we ons persoonlijk leven weer moeten verbinden met het wel en wee van de natuur en moeten denken aan het lot van de komende generaties. “Daarheen wil ons roer, naar het land van onze kinderen. Daarheen, razender dan de zee, raast ons verlangen. Het land van jullie kinderen zullen jullie liefhebben. Laat deze liefde jullie doel zijn!” Nietzsche had het toen al, vertelt Manschot, over intergenerationele rechtvaardigheid en verantwoordelijkheid. Het gaat Nietzsche om een andere visie op het leven zelf. De mensen beleven zich als van elkaar losstaande onafhankelijke individuen en daarmee wordt de band doorgesneden met de generaties waarmee zij feitelijk verbonden zijn. De mensen moeten die band met en verantwoordelijkheid voor de andere generaties weer ontdekken als wezenlijke dimensie van hun bestaan. Het moderne individualisme leidt tot isolement, zegt Nietzsche en tot versmalde opvattingen van wat de mens gelukkig maakt. “Deze zichzelf overschattende lieden moeten de draad los tornen uit het hemd van het individualistische denken en een toekomst ontwerpen waarin mensen hun verwantschap met de andere generaties herontdekken alsook met de dieren en alle andere leven op aarde. De zin van het leven ligt in een nieuwe relatie met de aarde, in een manier van leven die in overeenstemming is met de natuur. De mens is een brug naar de toekomst, géén doel op zich!” Nietzsche was zijn tijd dus ver vooruit!
Bron: Henk Manschot: Blijf de aarde trouw; pleidooi voor een Nietzscheaanse terrasofie. Vantilt. 2016. Hans Pijnaker.
https://www.bd.nl/opinie/hoog-tijd-blijf-de-aarde-trouw~a547433f/
