Europa warmt ongeveer twee keer zo snel op als het mondiale gemiddelde, schrijft de klimaatdienst Copernicus in een nieuw rapport. (NRC.17-4-2025. Klimaatcrisis.p.5). Europa is het snelst opwarmende continent op deze aardbol. Eerder werd 2023 door de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) al uitgeroepen tot het warmste jaar ooit. In 2024 lag de gemiddelde temperatuur weer hoger dan het jaar daarvoor. Tegelijkertijd, zo constateert de klimaatdienst, gaat de uitstoot van broeikasgassen door menselijke activiteiten, de hoofdoorzaak van de opwarming, onverminderd voort. Er werd in 2024 meer kooldioxide en methaan ( de belangrijkste broeikasgassen) uitgestoten dan ooit tevoren.
Voor Europa waarschuwt het rapport voor meer hittegolven, meer natuurbranden, afname van het aantal vorstdagen, langdurige droogte, hogere temperatuur van het zeewater, smeltende gletsjers, veranderende neerslagpatronen en toename van extremen.
Veel mensen ondervonden in 2024 de gevolgen van hittestress. In 2023 ging het daarbij om 47.700 doden en in 2022 om bijna 62.000.
In het noordwesten van Europa, ook in Nederland, viel meer neerslag dan gemiddeld. In het oosten en zuidwesten juist veel minder.
Terwijl boeren in Nederland, België en Frankrijk vorig jaar kampten met een veel te natte bodem, zagen boeren in de Balkan, Griekenland en Oekraïne hun oogst mislukken door droogte.
Achter deze abstracte gebeurtenissen gaan menselijke drama’s schuil. Zoals in Enschede, waar bewoners van de wijk Pathmos afgelopen zomer ineens hun huis moesten verlaten nadat een hoosbui boven deze oude volksbuurt al zijn water in korte tijd had geloosd. De schade blijkt zo groot dat de huizen waarschijnlijk moeten worden afgebroken. Gewoon door een extreme hoosbui, die overal had kunnen vallen.
Ook het aantal tropische nachten neemt toe. De slaapverstoring die dat oplevert leidt niet alleen tot vermoeidheid, maar tast ook de cognitieve functie (ons vermogen ordelijk te kunnen denken) aan, verzwakt het immuunsysteem en kan hart- en vaatproblemen veroorzaken, vooral gevaarlijk voor ouderen, baby’s en mensen met onderliggende gezondheidsproblemen.
Ook de economische gevolgen van klimaatverandering worden groter. Tussen 1980 en 2023 hebben weer- en klimaat-gerelateerde gebeurtenissen voor 738 miljard euro aan schade veroorzaakt, waarvan 162 miljard in de laatste 3 jaar. (NRC 18-4-2025)
Volgens Copernicus en WMO laten de data zien dat er méér maatregelen nodig zijn tegen klimaatverandering. Steden nemen hierbij het voortouw. Zo’n 90% van alle adaptatiemaatregelen gebeurt in de stad, vooral op het gebied van hitte en overstromingen. Maar dit allemaal zal onvoldoende blijven als de uitstoot van broeikasgassen niet omlaag gaat.
Want, zegt de Wereld Meteorologische Organisatie, elke extra fractie van een graad temperatuurstijging is van belang, omdat het de risico’s voor ons leven, onze economie en de planeet vergroot.
Hans Pijnaker
April 2025
