INVASIEVE SOORTEN EN BIODIVERSITEIT
Had ik het in nummer 17 van deze reeks over de dreigende overschrijding van de uiterste temperatuurgrens van 46,7 graden Celsius, waarna fotosynthese niet meer werkt en onze tropische regenwouden, onze mondiale airco’s, in elkaar dreigen te storten, ook onze plantenwereld dreigt op hol te slaan en de broodnodige biodiversiteit op onze planeet te verstoren.
In dagblad Trouw van 1-9-2023 spreekt wetenschapsjournalist Onno Havermans over een “Tafeltje-dekje voor hommels”. Hij heeft het over invasieve soorten die hier niet thuis horen, zoals bijvoorbeeld de reuzen- of springbalsemien, die veel meer nectar geeft dan welke andere plant ook. Het gevolg daarvan is dat allerlei bijen en hommels gulzig aan haar roze bloemen komen snoepen. “Niet slecht voor de biodiversiteit, zou je zeggen”, merkt hij op. Maar het gevolg daarvan is wél dat veel inheemse planten daardoor minder bezoek krijgen van de bijen en hommels en daardoor ook minder bestuiving.
De reuzenbalsemien is afkomstig, zegt hij, uit de Himalaya en is halverwege de 19e eeuw vanuit India in Europa geïntroduceerd. Het is een invasieve soort, legt hij uit, een soort die haar nieuwe leefgebied verovert door inheemse soorten weg te drukken. Invasieve soorten zijn één van de vijf belangrijkste oorzaken van het wereldwijde biodiversiteitsverlies, na intensief landgebruik, overbevissing, klimaatverandering en vervuiling, waarschuwt hij.
De natuur is nooit statisch. Nieuwe soorten komen en gaan. Maar door de menselijke activiteiten nemen de problemen met invasieve soorten snel toe, wordt ook geconstateerd door de Internationale Unie van Natuurbehoud (IUCN). Via wereldhandel verslepen mensen al duizenden jaren deze planten over de hele wereld. Het grote verlies van biodiversiteit in Nederland komt vooral door de intensieve landbouw, stikstof en droogte, aldus de IUCN. De overlast in Nederland is nog te overzien, hoewel de Japanse Duizendknoop leidingen, wegen en zelfs gebouwen beschadigt. De hele omgeving wordt op deze manier aangetast.
Nederland speelt als handelsland daarbij een belangrijke rol in de verspreiding van soorten over de wereld, zo gaat de IUCN verder. Dat is een onbedoeld maar gevaarlijk effect van ons economisch systeem. Het probleem neemt echter steeds meer toe. Maatregelen lopen daarbij achter!
Een structurele aanpak wordt noodzakelijk en zal vragen om pijnlijke keuzes, zeggen de IUCN en Naturalis. Voorkomen daarbij is beter dan bestrijden. Als een exoot eenmaal ergens zit, is het dweilen met de kraan open. Veel organisaties, zoals natuurbeheerders en waterschappen, zijn een steeds groter budget kwijt aan het binnen de perken houden van woekerende planten.
Een echte oplossing, stellen ze, begint bij eisen aan de import, strengere controles op vracht en handhaving van overtredingen. Probleem daarbij is dat we een open economie hebben, waar van alles binnenkomt. Met name tuincentra hebben een grote verantwoordelijkheid voor wat ze aan planten importeren en wat er meekomt in potgrond. Misschien is bovenstaande een thema dat door onze lokale overheden en onze lokale natuurorganisaties nog eens daadwerkelijk ter sprake gebracht kan worden middels een cursus of een open dag hierover?
Een apart bijgevoegd lijstje met invasieve plant- en diersoorten neem ik hierbij graag over.
1.Japanse duizendknoop.
Groeit snel en verdringt inheemse flora. Zijn diepe wortels kunnen schade veroorzaken aan funderingen en straten.
2.Amerikaanse rivierkreeft.
Heeft negatieve effecten op inheemse waterdieren en ecosystemen. Hij knipt waterplanten door waardoor de omgeving helemaal verandert. Ook graaft hij
holen in oevers, wat kan leiden tot erosie.
3.Grote waternavel.
Groeit snel en vormt dichte matten op het wateroppervlak, waardoor inheemse waterplanten worden verdrongen.
4.Aziatische bosmug.
Kan ziekten zoals het westnijlvirus overdragen en vormt daarmee en bedreiging voor de volksgezondheid.
5.Reuzenberenklauw.
Kan ernstige brandwonden veroorzaken bij contact met de huid en verdringt inheemse vegetatie.
6.Halsbandparkiet.
Verstoort inheemse vogelpopulaties en kan schade toebrengen aan landbouwgewassen.
7.Aziatische boktor.
Vormt een bedreiging voor bomen, met name esdoorns en populieren.
8.Reuzen- of Springbalsemien.
Geeft veel meer nectar dan welke andere plant ook en trekt daarmee heel veel bijen aan, wat ten koste gaat van de bestuiving van inheemse planten.
Hans Pijnaker
(wordt vervolgd)
